ahmut Gazi Yaşargil ( 6 Temmuz

1925,

Lice,

Diyarbakır) Türk bilimadamı ve nöro

cerrah.

Hayatı

Türkiye´deki tıp eğitiminin ardından, İsviçre´nin Basel kentine Mastırını yaptı ve aynı yerde nöroşirurji uzmanlığını aldı. 1969`da Krayenbühl, “nöroşirurjide mikroşirurji tekniklerinin rolü” nün altını çizerek cerrahinin her zaman bir sanat olmasını gerektiğini kabul etmekle birlikde gelişmesi ve hayatiyetini devam ettirebilmesi için bilimdeki keşif ve icatlarla birlikde mevcut metodların maksimum uygulanabilirliğine de dayandığını vurguladı. Bu nedenle O, yardımcısı, Gazi Yaşargil`i 1965`de, o zamana kadar sadece periferik sinir cerrahisi ile vasküler cerrahide kullanılagelen mikroşirurjikal teknikleri öğrenmesi için ABD`ye gönderdi.

Yaşargil, serebral arterlerin rekonstrüksiyonu amacıyla mikroteknikleri öğrenmekle kalmadı aynı zamanda da bu teknikleri geliştirdi. 1960`da Jacobson ilk kez 2 mm`lik arteriyel anoztomozda yüksek açıklık oranlarının olabileceğini göstermişti. Yaşargil, modern aletlerle, Jacobson`un tekniklerini, konvansiyonel ekstrakranial vasküler işlemler için uygun aday olamayan tıkayıcı serebrovasküler hastalıklı hastalara uygulayabilmek amacıyla hayvan modellerinde bir yöntem üzerinde çalışmaya başladı.

Yeni yöntem ilk kez bir hastaya 1967 yılı Ekim ayında, beynin yüzeyinde orta serebral artere ait bir kortikal damarı superior temporal artere mikroşirurji teknikleri ile anoztomoz edilmesi suretiyle uygulandı. Kolleteral sirkülasyonu arttırmak amacıyla superior temporal arterin ya da oksipital arterin orta serebral arterin bir dalına mikrovasküler anoztomozu olarak bilinen Yasargil-Donaghy ameliyatı bugün artık yaygın bir şekilde kabul edilmektedir.

Yaşargil gelişmekte olan ekstrakranial-intrakranial anastomozları kapsayan rekonstruktif nörovasküler işlemleri içeren mikronöroşirurji alanını gözlemledi. Daha sonra vasküler lezyonlar, anevrizmalar, arteriovenöz malformasyonlar, beyin tumörleri, ve nöroşirurjinin geri kalan sahalarında çalışmalar yaptı. Leonard I. Malis tarafından bipolar koagülasyonun bulunup geliştirilmesi, “counterbalanced” destekli cerrahi mikroskopun kullanılmaya başlanması ve Yaşargil tarafından pek çok mikrocerrahi aletin tasarımlanması ya da yeniden tasarımın yapılması sonucu mikrocerrahi nöroşirurjide yaygın bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Bu katkılarından dolayı Yasargil, Amsterdam`da 1997`de XI. Uluslararası Nöroşirurji Kongresi esnasında “The World Federation of Neurosurgical Societies”in onur madalyasını almıştır.

1969`a kadar Zürih`te , temporal lobe epilepsisinde (TLE) temporal lobun 2/3 anterior kısmı rezeke edilirdi. Hastaya pnömoensefalografi, ventrikülografi, karotid arteriografi ve intraoperatif electrokortikografi (ECoG) yapılırdı. 1970`lerden itibaren, SEEG (Talairach`in stereoelektroensefalografi) rutin olarak kullanılmaya başlandı. 1973`de, TLEde, özellikle temporal lobun mediobazal yapılarından kaynaklanan nöbetlerde mikrocerrahi teknik kullanılarak selektif amigdalo-parahippocampektomi yapılıp yapılamayacağı sorusu gündeme geldi. Mamafi Misericórdia of Rio de Janeiro`da Santa Casa`dan, Paulo Niemeyer, Bethesda, Maryland`de, 1958`de 2. Uluslararası Kollogyum`da 19 hastalık bir deneyimi sundu.

Niemeyer, transventriküler yaklaşımla temporal lobun mediobazal yapılarını çıkarmıştı. Bu “transventricular amigdalo-hippokampektomi” olarak isimlendirildi. Bir sure sonra Yasargil, temporal lobun mediobasal yapılarında yerleşmiş tumör ve vasküler malformasyonların mikroşirurjikal yöntemlerle çıkarılması ile uğraşırken, lobektomi yapmaya gereksinim duymadan çıkarabileceğini keşfetti. Yaşargil yine mediobazal temporal lezyonların fokal rezeksiyonunda, amyidala ve parahippokampal girusun da rezeke edilmesiyle birlike, epilepsinin düzeldiğini farketti. Böylece Yaşargil epilepsi cerrahisine de büyük katkılar sağlamış oldu.

Nöroşirurjide mikroşirurjikal yaklaşımlar gereksiz görülür ve pratik bulunmazdı. Yenilikçi, yaratıcı, öğretmen ve bir otör olarak hayatını nöroşirurjiye atayan bir insan olan M. Gazi Yasargil ve yarattığı teknikleri bugün nöroşirurjinin minimum standartları olmuştur. Yüzen mikroskobu (the floating microscope), Leyla ekartörü (self-retaining adjustable retractor) ve ergonomik anevrizma klipleri, bu sahada bir devrim yaratmıştır. 1999`da Beyin Cerrahlarını Kongre Dergisi (The Official Journal of the Congress of Neurological Surgeons) “Neurosurgery” Dr. Yasargil`i “Nöroşirüji´de Asrın İnsanı” (Man of the Century in Neurosurgery) şeçmiştir.

İsviçre Basel Üniversitesinden başlayan eğitimi ve Zürih Üniversite Hastanesi`nde bölüm başkanı olarak 20 yılı aşkın çalışmayı takiben bugün Arkansas Üniversitesi Tıp Fakültesindeki halihazırdaki pozisyonuna kadar Dr. Yaşargil`in nöroşirurjiye katkıları dramatik olarak uygulanan her işlemi değiştirmiştir.

Beypazarı'nın Kayhan aşiretinden olan Prof. Dr. Gazi YAŞARGİL: "Babamlar Beypazarı'ndan sürekli bahsederlerdi. Biz Beypazarı'na ilk yerleşen Kayhan aşiretine mensubuz. Fatih Sultan Mehmet Han'ın ısrarlarıyla atalarımız İstanbul'a taşınmış. 1925 yılında kaymakam olan babamın görevi dolayısıyla bulunduğumuz, Diyarbakır Lice'de doğmuşum" diye kendi anlatımıyla, geçmişinden bahseder.


1925 Diyarbakır-Lice doğumlu Prof. Dr. Gazi Yaşargil 1944 yılında, Almanya'daki Frederic Schiller Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne girdi. 1945 yılında, 2. Dünya Savaşı'nın zor koşulları yüzünden tıp eğitimine İsviçre Basel'deki Tıp Fakültesi'nde devam etti ve 1950'de mezun oldu. Zürih Üniversitesi Nöroşirurji Klinik Direktörü Prof. Dr. Hugo Krayenbühl ile çalışmaya başlayan Yaşargil, daha sonra stereotaksik tekniğiyle ilgilenmek amacıyla Almanya'ya gitti. Çalışmalarını, intakranial anevrizma ve Arteviorvenöz malformasyon gibi vasküler lezyonlar üzerinde yoğunlaştıran Yaşargil ayrıca; Lima ve Moniz'in geliştirdiği serebral anjiografi teknikleriyle uğraştı. Mikro cerrahiye ilgi duyan Yaşargil, vasküler cerrahi, tranial ve spinal tümörlerin tedavi yöntemleri üzerinde çalıştı. Prof. Dr. Gazi Yaşargil ayrıca mikro cerrahiyi Nöroşirürji'de uygulayarak çok zor ve hassas bölgelerdeki tümörlerin alınabileceğini kanıtladı. Dünyaca ünlü ''Neurosurgery'' adlı bilim dergisi tarafından ''Yüzyılın Adamı'' seçilen Türk beyin cerrahı Prof. Gazi Yaşargil'in adı 2002 yılında bir bilim kürsüsüne verildi. Böylece, ABD'de ilk kez saygın bir üniversitenin bilim kürsüsü bir Türk'ün adını taşıyor.


Tıp Fakültesi Başkanı Harry Ward dünyaca ünlü Profesörümüzden şöyle bahsetmiştir: ''Gazi Yaşargil mükemmel olmanın somut durumudur. Nörocerrahiye katkılarıyla herkesin ötesinde bir doktor olarak kendini kanıtlamıştır. Nörocerrahi ve mikro-nörocarrahide devrim yapmıştır'' .


Gazi Yaşargil, beyin cerrahisine katkılarından dolayı ''Öncü'' olarak adlandırılıyor.


Prof. Yaşargil'e göre beyin, su koridorlarından oluşuyor. Aynen, yeni bir kıta nehirleri yoluyla nasıl keşfedilebilirse, cerrah da beyni koridorları yoluyla keşfedebilir. Gazi Yaşargil, mikroskoplar aracılığıyla ve bu koridorlardan insan beyninde ulaşılmayacak tümör ya da lezyon bulunmadığını belirtiyor.


''Beyin tümörlerine cerrahi müdahale olmaz'' düşüncesini yerle bir ederek devrim yapan Yaşargil, doğru yöntemlerle her cerrahi müdahalenin savunucusu olarak tanınıyor.

Ünvanları

Fahri Doktora